Panoramavrijheid ingevoerd in Belgisch auteursrecht

De panoramavrijheid wordt ingevoerd in het Belgische auteursrecht. Dat betekent dat de auteur of rechthebbende zich niet langer kan verzetten tegen een reproductie van zijn werk dat zich in het openbaar domein bevindt.

Daartoe wordt het Wetboek van economisch recht aangevuld. Wanneer het werk op geoorloofde wijze openbaar is gemaakt, kan de auteur zich voortaan niet verzetten tegen:

• de reproductie en de mededeling aan het publiek van werken van beeldende, grafische of bouwkundige kunst, die zijn gemaakt om permanent in openbare plaatsen te worden geplaatst,
• indien de reproductie of de mededeling gebeurt van het werk zoals het zich aldaar bevindt en wanneer die reproductie of mededeling geen afbreuk doet aan de normale exploitatie van het werk en geen onredelijke schade wordt berokkend aan de wettige belangen van de auteur.

Dankzij moderne technologie is het tegenwoordig heel gemakkelijk om foto’s te nemen en die snel te verspreiden. Maar zo’n foto kan een reproductie zijn van een auteursrechtelijk beschermd werk. Denk bijvoorbeeld aan foto’s van pagina’s uit een boek die vrij worden verspreid. Of aan auteursrechtelijk beschermde werken die permanent in openbare plaatsen zijn ondergebracht, zoals een beeldhouwwerk op een plein of een graveerwerk aan een openbaar gebouw.

De wetgever gaat uit van 2 principes:

• dat in de publieke ruimte de vrijheid van het individu om foto’s te nemen moet worden gerespecteerd; en
• dat de bedoeling van de auteurs die een werk van beeldende, grafische of bouwkundige kunst hebben gemaakt om in de publieke ruimte permanent tentoon te stellen, er niet in kan bestaan om de vrijheid van het individu in te perken om van de publieke ruimte, waar die werken toe behoren, foto’s te nemen.

België is samen met Frankrijk, Luxemburg, Italië en Griekenland een van de weinige Europese landen waar op dit moment een verbod bestaat om foto’s te nemen van werken die in de publieke ruimte aanwezig zijn. Ook al geeft Richtlen 2001/29 lidstaten de mogelijkheid om het auteursrecht te beperken bij het ‘het gebruik van werken, zoals werken van architectuur of beeldhouwwerken, gemaakt om permanent in openbare plaatsen te worden ondergebracht’.

De invoering van de panoramavrijheid impliceert dat de auteur of de rechthebbende zich niet kan verzetten tegen een reproductie – bijvoorbeeld via het nemen van een foto of via de publicatie op internet – van een werk van beeldende, grafische of bouwkundige kunst dat zich in het openbaar domein bevindt.

Het ‘openbaar domein’ omvat publieke straten, pleinen die permanent bereikbaar zijn. Het gaat dus niet om openbare musea of het interieur van gebouwen die niet permanent geopend zijn voor het publiek en waarbij dus ook niet kan worden verondersteld dat de auteurs voor ogen hadden dat ze vrij zouden worden tentoongesteld.

Het kan gaan om een reproductie in om het even welke vorm, dus zowel op papier als in elektronische of andere vorm. Als bijkomende voorwaarde wordt gesteld dat de reproductie moet gebeuren van het werk zoals het zich daar bevindt, dus binnen de huidige omgeving.
Ook de normale exploitatie van het werk mag niet onmogelijk gemaakt worden door de reproductie, waarbij geen schade kan worden berokkend aan de wettige belangen van de auteur.

Deze aanpassing treedt in werking op 15 juli 2016. Dat is 10 dagen na publicatie in het Belgisch Staatsblad.

Bron: Wet van 27 juni 2016 tot wijziging van het Wetboek van economisch recht met het oog op de invoering van de panoramavrijheid, BS 5 juli 2016