Ontbossingsverbod kwetsbare bossen gaat in op 20 mei 2017

Vanaf 20 mei 2017 mogen bomen die opgenomen zijn op de voorlopig vastgestelde kaart van de meest kwetsbare waardevolle bossen (MKWB’s) niet meer gekapt worden zonder de uitdrukkelijke toestemming van de Vlaamse regering. De Vlaamse regering heeft immers toch nog een besluit gepubliceerd over de voorlopige vaststelling van de ontwerpkaart van de MKWB’s en over de criteria die leidden tot de kwalificatie als MKWB.

Zo(ne)vreemd

De Vlaamse overheid besliste op 18 december 2015 om een bijzonder streng beschermingsregime in te voeren voor een toplaag van zonevreemde bossen. De Vlaamse regering moest een ontwerpkaart van die meest kwetsbare (want zonevreemde) waardevolle bossen opmaken en de bescherming zou ingaan zodra de Vlaamse regering de ontwerpkaart voorlopig vaststelde.
Daarna moet de voorlopig vastgestelde kaart voorgelegd worden in openbaar onderzoek. Dat onderzoek kan aanleiding geven tot correcties, waarna de kaart definitief wordt vastgesteld en het bijzondere beschermingsregime ’ten eeuwigen dage’ blijft bestaan of tot er een ruimtelijk uitvoeringsplan wordt opgesteld dat de situatie van het bos regulariseert.

Volgens een aankondiging in het Belgisch Staatsblad van 4 mei 2017 werd de ontwerpkaart van de MKWB-bossen op 31 maart 2017 voorlopig vastgesteld en vindt het openbaar onderzoek naar die kaart plaats van 16 mei tot en met 14 juli 2017.

Tegen de verwachtingen in, bevat het Belgisch Staatsblad van 10 mei 2017 alsnog een besluit van de Vlaamse regering van 31 maart 2017, waarin de regering de MKWB-kaart voorlopig vaststelt, ze invulling geeft aan de technische criteria die nodig zijn om de kaart te kunnen opmaken, en ze een openbaar onderzoek aankondigt waarvan de details later worden geregeld.

Zonevreemd mét topscore

Wat er ook van zij, het besluit geeft alvast meer inzicht in de wijze waarop het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) invulling heeft gegeven aan de criteria uit het bosdecreet die maken dat een gewoon bos ineens een ‘meest kwetsbaar waardevol bos’ wordt, dat extra bescherming tegen ontbossing krijgt.

Vooreerst moet het om een zonevreemd bos gaan. Dat is een bos dat niet gelegen is in een gebiedsaanduiding ‘bos’, ‘parkgebied’ of ‘reservaat en natuur’.
Militaire domeinen worden eveneens uitgesloten.
Daarvoor maakte het ANB gebruik van de ruimteboekboekhouding van het departement Kanselarij en Bestuur, op datum van 1 januari 2016.

Niet alle zonevreemde bossen worden beschermd; alleen de meest waardevolle bossen genieten de bijzondere bescherming tegen ontbossing. Dat betekent dat het bos een bepaalde minimumscore moest behalen tijdens een multicriteria-analyse (MCA). De minimumscore bestaat uit een deelscore per decretaal vastgelegd criterium: oppervlakte, historiek, gemiddelde BWK, ligging GNBS, en basiskaart INBO.
De scores per criterium werden vervolgens in een formule met wegingsfactor gegoten.
En alleen de bosdelen (‘polygonen’) die een eindscore van 21 of meer behaalden, werden op een kaart ingekleurd als MKWB. Vervolgens werd die kaart hertekend op perceelsniveau.

Het kan van belang zijn om te weten hoe het ANB elk criterium precies heeft ingevuld, want tijdens het openbaar onderzoek mogen er alleen opmerkingen geformuleerd worden die te maken hebben met:

• 1) de omschrijving als bos: Dit is geen bos, want die bomen voldoen niet aan de definitie van artikel 3 uit het bosdecreet;
• 2) het beslist beleid. Voor het perceel in kwestie werd in het verleden al een ontbossingsbeslissing die voldoet aan de voorwaarden van het zogenaamde beslist beleid; of
• 3) de criteria. Het bos voldoet niet aan de decretale criteria of de formule met de deelscores werd verkeerd toegepast.

Het ANB mag geen rekening houden met andere opmerkingen, zoals opportuniteitsoverwegingen.

Oppervlakte

Bij het criterium ‘oppervlakte’ wordt er louter gekeken naar de oppervlakte van de groep bomen:

Bomen die op de basiskaart van de Boswijzer-2013 geregistreerd werden als bos, maar een oppervlakte van minder dan 1 hectare innamen, werden buiten de analyse gehouden

Historiek

Bij het criterium ‘Historiek’ wordt er gekeken of het bos ‘ja’ dan ‘neen’ reeds bebost was:

• op de Ferrariskaart van de Oostenrijkse Nederlanden uit 1771-1778 (Ferraris);
• op de kaart van Vandermaelen uit 1846-1854 (VDM);
• op de tweede uitgave van de topografische kaarten op schaal 1/20.000e van het Militair Cartografisch Instituut (MIL) (volgens de toelichting maakte het ANB gebruik van de derde uitgave; het gaat om kaarten die grotendeels opgemaakt werden tussen 1910 en 1940); en
• op de bosreferentielaag 2000 van het ANB (BRL).

Biologische waardering

Het criterium ‘gemiddelde BWK’ staat voor de gemiddelde biologische waarde van het bos. Het ANB baseerde zich daarvoor op de biologische waarderingskaart (BWK) en Natura 2000-Habitatkaart, versie 2014, van het INBO.

Ligging

Het criterium ‘ligging GNBS’ verwijst naar een kaart die het ANB eerder opstelde met de ‘Gewenste Natuur- en Bosstructuur (GNBS)’. Naarmate het bos dichter aansluit bij het GNBS, krijgt het een hogere score.

Bepaalde bossen werden hier uitgesloten, bijvoorbeeld domeinbossen die beheerd worden door het ANB, bossen op militaire domeinen of bossen in natuurreservaten.

INBO-kaart

Via het criterium ‘Basiskaart INBO’ krijgt het bos tot slot nog een score naargelang het al dan niet op de inventaris van de potentieel waardevolle bossen van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek staat.

Topscore

De 5 deelscores worden dan in de volgende formule gegoten:

Alleen de bossen of delen van bossen die een MCA-score behaalden van ten minste 21, werden overgenomen op een voorontwerp van kaart. Vervolgens werden enkele statistische correcties toegepast en werden de bospolygonen herleid tot perceelsniveau.

Beslist beleid

Op de ontwerpkaart werd tot slot nog een laatste correctie toegepast, wat het beslist beleid betreft. Bospercelen waarvoor al een beslissing tot ontbossing genomen is, worden niet vermeld op de kaart die in openbaar onderzoek gaat. Op voorwaarde dat de beleidsbeslissing vóór 18 december 2015 genomen werd én het gaat om één van de volgende maatregelen:

• 1° bossen waarvoor beslist is tot ontbossen blijkens door de bevoegde minister goedgekeurde inrichtingsplannen in het kader van ruilverkaveling, landinrichting en natuurinrichting;
• 2° nog uit te voeren ontbossingen die al zijn vergund overeenkomstig artikel 90bis van het Bosdecreet van 13 juni 1990;
• 3° noodzakelijke ontbossingen in uitvoering van een overeenkomstig artikel 27 van het Soortenbesluit van 15 mei 2009 vastgesteld soortenbeschermingsprogramma;
• 4° de bestemmingswijzigingen die ontbossing als gevolg kunnen hebben in bijzondere plannen van aanleg en ruimtelijke uitvoeringsplannen die definitief zijn goedgekeurd vanaf 1 mei 2000, waarbij inzake het geplande grondgebruik ontbossing onontbeerlijk zou zijn voor de latere uitvoering van het project;
• 5° bossen die vallen onder een landschapsbeheersplan of onroerend erfgoed-beheersplan;
• 6° beslissingen van de Vlaamse Regering vanaf 1 februari 2014 die een realisatie inhouden van een concreet project of gebied en ontbossing tot gevolg hebben.

Voorlopige vaststelling

Met die technische informatie werd tot slot een ontwerpkaart van de meest kwetsbare waardevolle bossen samengesteld en die wordt nu officieel vastgesteld: Ter uitvoering van artikel 90ter, §2 van het Bosdecreet van 13 juni 1990 wordt de ontwerpkaart van de meest kwetsbare waardevolle bossen voorlopig vastgesteld in de bijlage die bij dit besluit is gevoegd, lezen we in hoofdstuk 3 van het nieuwe besluit.
Maar u hoeft niet te zoeken naar de kaart in bijlage, want er zit geen bijlage bij het besluit.

U kunt de kaart wel bekijken via het MKWB-geoloket van het Agentschap voor Natuur en Bos.

Het besluit van 31 maart 2017 vermeldt tot slot nog dat er een openbaar onderzoek zal worden gehouden en dat de modaliteiten van dat onderzoek apart zullen worden bekendgemaakt.
Wat in de praktijk al gebeurde op 4 mei.

Vanaf 20 mei …

Aangezien het besluit van de Vlaamse regering geen expliciete datum van inwerkingtreding bevat, volgt het de algemene regel en treedt het 10 dagen na publicatie in werking. Dat is op 20 mei 2017.

Maar volgens de aankondiging die op 4 mei in het Belgisch Staatsblad verscheen, start het openbaar onderzoek naar de voorlopig vastgestelde MKWB-kaart op 16 mei 2017.

Dat betekent dus dat er op 16 mei 2017 een openbaar onderzoek start naar een MKWB-kaart die pas vanaf 20 mei 2017 officieel bestaat, op basis van criteria die pas uitwerking krijgen vanaf 20 mei.

Van toepassing:

• Vlaams gewest.
• Vanaf 20 mei 2017.

Bron: Besluit van de Vlaamse Regering van 31 maart 2017 houdende voorlopige vaststelling van de ontwerpkaart met meest kwetsbare waardevolle bossen als vermeld in artikel 90ter van het Bosdecreet van 13 juni 1990, tot vaststelling van nadere regels voor de technische invulling van de criteria en de multicriteria-analyse en tot vaststelling van nadere regels voor de organisatie van het openbaar onderzoek, BS 10 mei 2017.

Zie ook:

• Aankondiging openbaar onderzoek meest kwetsbare waardevolle bossen, BS 4 mei 2017.