De prijsstijgingen ingevolge de oorlog in Oekraïne – herziening van private en publieke overeenkomsten.

Ingevolge de oorlog in Oekraïne, worden veel ondernemingen geconfronteerd met zeer sterke prijsstijgingen, dewelke ze in het kader van lopende overeenkomsten niet zomaar kunnen doorrekenen aan hun opdrachtgevers/klanten.

In dit geval is het belangrijk om dit zo snel mogelijk aan de opdrachtgever/klant te melden teneinde een oplossing te zoeken voor de onvoorziene prijsstijgingen.

Deze problematiek is zowel relevant voor publieke (overheidsopdrachten) als private overeenkomsten.

Private overeenkomsten

Dienaangaande bepaalt de B2B-wet, dat bedingen die ertoe strekken de onderneming toe te laten zonder geldige reden de prijs van de overeenkomst eenzijdig te wijzigen, vermoed worden onrechtmatig te zijn.

Verder is voor wat private overeenkomsten betreft, artikel 57 van de Economische Herstelwet relevant.

Ten eerste bepaalt dit artikel dat de herziening slechts toegelaten is tot een bedrag van maximum 80% van de eindprijs. Bijgevolg dient de vaste factor in de prijsherzieningsformule minimaal 20% te bedragen.

Ten tweede voorziet dit artikel dat contracten slechts prijsherzieningsbedingen mogen bevatten voor zover ze verwijzen naar parameters die de reële kosten vertegenwoordigen. Indien de in de overeenkomst voorziene prijsherzieningsclausule aldus de huidige prijsstijging niet weerspiegelt, lijkt het ons mogelijk om op basis van voormeld artikel een aanpassing van de voorziene (onaangepaste) prijsherzieningsclausule te vragen.

Indien de overeenkomst geen prijsherzieningsclausule voorziet, maar de opname van dergelijke clausule toch wenselijk is om het economisch evenwicht van de overeenkomst te verzekeren, lijkt ons eventueel op grond van de goede trouw en de imprevisieleer gevraagd te kunnen worden de overeenkomst te heronderhandelen m.o.o. de opname van een prijsherzieningsclausule. Dienaangaande wordt verwezen naar het toekomstig artikel 5.74 NBW inzake imprevisie (ter codificatie van recente cassatierechtspraak).

Publieke overeenkomsten

Artikel 38/7 van het KB UITVOERING maakt het opnemen van een prijsherzieningsclausule verplicht voor opdrachten van werken en diensten opgenomen in bijlage 1 bij het KB UITVOERING, behalve voor opdrachten met een geraamd bedrag onder de 120.000 EUR en met een initiële uitvoeringstermijn van minder dan 120 werkdagen of 180 kalenderdagen. Voor deze laatste opdrachten is dit geen verplichting, maar wel een mogelijkheid.

Voor opdrachten van leveringen en diensten die niet zijn opgenomen in bijlage 1 bij het KB UITVOERING is het opnemen van een prijsherzieningsclausule ook geen verplichting, maar wel een mogelijkheid.

Overeenkomstig artikel 10 Wet Overheidsopdrachten is voormeld artikel 57 van de Economische Herstelwet niet van toepassing op overheidsopdrachten. Voor publieke overeenkomsten dient aldus geen vaste factor van 20% voorzien te worden en kan men aldus een prijsherzieningsformule voorzien die 100% van de prijs bestrijkt.

Indien reeds een prijsherzieningsclausule is voorzien in de overeenkomst en indien deze op voldoende wijze de actuele prijsstijgingen opvangt, spreekt het voor zich dat de bestaande prijsherzieningsclausule kan worden toegepast.

Indien de voorziene prijsherzieningsclausule de actuele prijsstijgingen niet voldoende opvangt, lijkt ons gevraagd te kunnen worden de prijsherzieningsclausule te heronderhandelen op basis van artikel 38/11 KB UITVOERING. De nalatigheid bestaat er dan in dat de aanbestedende overheid een gebrekkige prijsherzieningsformule heeft voorzien in het bestek. Verder bepaalt artikel 38/7 KB UITVOERING dat de prijsherziening de werkelijke kostprijsstructuur dient te weerspiegelen. Eventueel zou ook beroep kunnen worden gedaan op artikel 38/9 KB UITVOERING om te vragen een onaangepaste prijsherzieningsformule te heronderhandelen. De geleden schade is dan het verschil tussen de prijs berekend volgens de onaangepaste formule en deze volgens een “correcte” formule

Ook indien geen prijsherzieningsformule was voorzien, lijkt ons eventueel beroep te kunnen worden gedaan op artikel 38/9 KB UITVOERING om een prijsherzieningsformule op te nemen in de overeenkomst.

Wat dit laatste artikel betreft, kan de opdrachtnemer zich voor het vragen van een herziening van de opdracht, slechts beroepen op onvoorzienbare omstandigheden als hij kan aantonen dat de herziening noodzakelijk is geworden door omstandigheden die redelijkerwijze niet voorzienbaar waren bij de indiening van zijn offerte, die niet konden ontweken worden en waarvan de gevolgen niet konden worden verholpen niettegenstaande al het nodige daartoe werd gedaan. In het kader van huidige sterke prijsstijgingen ingevolge de oorlogssituatie in Oekraïne, dienen deze voorwaarden dus specifiek vervuld te zijn en kan er niet automatisch besloten worden tot een recht op herziening van de opdracht. Het zal er dus op aankomen om steeds, geval per geval, aan te geven en te bewijzen dat aan deze voorwaarden is voldaan. Hoewel het niet voorzienbare karakter van de oorlog en de prijsstijgingen die hieruit voortvloeien a priori verdedigbaar lijkt, zal bijkomend ook moeten nagegaan worden in welke mate de gevolgen hiervan in een bepaalde sector voor een welbepaalde opdracht konden worden ontweken en, bijkomend, of men al het nodige heeft gedaan om de gevolgen te verhelpen. De herzieningen kunnen bestaan uit een termijnverlenging, een schadevergoeding ingevolge een zeer belangrijk nadeel of de verbreking van de opdracht. Om aanspraak te maken op een schadevergoeding, dient het nadeel één van de drempels voorzien in artikel 38/9 KB UITVOERING te bereiken.

Zowel in het kader van artikel 38/11 als artikel 38/9 KB UITVOERING, dienen de indieningsvoorwaarden vervat in artikelen 38/14 tot 38/16 KB UITVOERING gerespecteerd te worden.

Meer weten? Het Racine team staat ter beschikking om een antwoord te bieden op uw concrete vragen.